Ch

char *Sed ghuste char, Zamenhof ne volis. PAG§98.
che Karakterizas la suplementon aw adjekton de tusha proksimeco
I) en la spaco:
A) objekto tute proksima: *sidi che tablo, kushi che la piedo de monto;
B) ies tenata korpoparto: *konduki iun che la nazo (>je, per);
C) objekto de tuja okupo: *sidu tajloro che via laboro;
D) kelkfoje karakterizas nom-suplementon de firmo, institucio, verko: *hotelo che l'Ora Cervo; la libro aperis che Hachette;
E) metafore: *sidi che glaso da biero; restu tajloro che via laboro;
II) tempo, kun vorto kiu ne estas tempsignifa (>en): *che tagmangho, che chiu sia vorto li pugnobatis la tablon;
III) kondicho rilatiga:
A) kiel simpla ekzisto de io ekstera, kiu influas la agon per sia ekzisto: *che ekzistado de lingvo internacia chiuj tradukoj estus farataj nur en tiun lingvon;
B) koncedo, kiam la adjekto estas posedajho, kvalito aw ago de la rilatato, aw kiam la adjekto kaj la rilatato havas saman posedanton: *ofte che vesto velura doloras stomako;
C) diferenco: *se lin kompari kun la nuna regho, li estis Apolono che Satiro.
IV) homa aktiveco:
A) persono, pri kiu oni ion konstatas: *che li, oni neniam povas esti certa pri io;
B) en, sur la korpo de: *se che viro estas infektajho;
C) domo aw lando: *loghi che iu;
D) agosfero: *profesoro che universitato (>de)
E) verko: *ce bonaj awtoroj
B) kiel konstanta, esenca kvalito: *che tiaj kapabloj, li certe faros brilan karieron (> apud, kun). PAG§§133, 189,2; 193,1; 201; 202; 210; PIV.
chef-

La vorto "regurbo", ne diskuteble ghusta law la senco kaj kunmeto, povas anstatawi pli aw malpli rapide la vorton "chefurbo", kies signifo en regula Eo estas "urbo de la chefoj". KL152.

I. 1. Prefikso signifanta ke la koncerna persono havas honoran superecon... super siaj samranguloj. 2. Ke la koncerna afero estas iarilate pli grava ol ghiaj samkategoriajhoj. II. Vortero samsignifa. PIV.

-estro = gvidanto; chef- = plej altranga inter similaj. *Bandestro = chefbandano.
Bonzo. La generalo. PAG§336; SJhE5; 14.
chi Propre estas loka adverbo, montranta proksimecon: *tute ne chi estis vento. (Mi vidis chi homon = mi vidis chi tiun). Chi estas multe da libroj. Legu chi en la chambro.
Pro belsoneco ordinare estas preferinde starigi la CHI antaw la montra vorto. FK xi n1; PAG§§54; 88.
chia *Ni ekskursos en chia vetero. Chia dono estas bono. Nun chia bubo povas ankoraw mokadi. Tio perdas chian signifon. Tio forigas chian dubon (* chiujn miajn dubojn). PAG§83.
chiama *Tio estas la chiama afero. KL53.
chirkawajho *Mi ne shatas la akustikon chi tie (mi ne shatas la chirkawajn homojn). SJhE1.
chiu *Chiu por si, por chiuj Di'! *Ni devas nun chiuj egale labori, chiu law siaj fortoj.
*Chu la tuta kamparanaro / kolekto |kompleto | menagherio devas ekscii pri tio? PAG§60; SJhE18; 20.
chiutagajhoj Lokalizi.- Malprajmi bombon.- Mansvingi.- Marshawmpipo.- Oportunejo.- Spekt(ig)i vidbendon.- Supermarkto.- Shvabri la telerojn.- Trafe.- Vershiston (drinkejo).- Vesterno (filmo pri vakeroj).
chu *Vi enskribis chi tion en la taglibro, chu?
Se oni ripetas ies diron demande, oni ne metas CHU: *Ni nenion scias pri la afero. -Vi nenion scias? PAG§217; TCiv14.

2006 06 17

Vortaro

Mallongigoj